الف) اجراى آزمون رفتار ورودى

   بیان شد که رفتار ورودى عبارت است از مهارت ها و توانایى هایى که شاگردان باید قبل از شروع درس جدید دارا باشند تا بتوانند با موفقیت به اهداف جزئى دست یابند. در این مرحله، معلم باید مهارت هاى مذکور را مورد سنجش قرار دهد و با آزمون رفتار ورودى، یک وجه مشترکى بین فراگیران که گاهى از نظر رفتار ورودى متفاوت هستند بیابد.

  مثال: هدف کلى درس جدید، آموزش «فرقه ها با رویکرد محدودیت» است. در آزمون رفتار ورودى باید دید که آیا فراگیران در مورد امامت، مهدویت و آشنایى با حضرت حجّت (عج) و... که اهداف جزئى هستند، اطلاعاتى دارند؟ و این آگاهى ها در چه سطحى است؟ وقتى مشخص شد که آنان در کدام یک از مراحل فوق فاقد اطلاعات هستند، درس جدید از همان قسمت آغاز مى شود. اگر دو هدف جزئى را قبلاً مى دانسته اند، از هدف جزئى سوم به بعد آموزش داده مى شود.

  ب) مهارت برقرارى ارتباط

   آشنایى با دانش «روانشناسى ارتباطات» در این بخش ضرورى است، زیرا چنان که گفتیم تدریس یک تلاش دو جانبه است و در سایه ى ارتباطى صحیح صورت مى گیرد. ارتباط در بخش آموزش عبارت است از فرآیندى که به موجب آن بین پیام دهنده (معلم) و پیام گیرنده (فراگیر) به منظور انتقال پیام (ارسال و دریافت) رابطه اى برقرار مى شود. ارتباط، زمانى ایجاد مى شود که محتواى پیام به گیرنده منتقل شود و دریافت آن از گیرنده به فرستنده اعلام شود. بنابراین در فرآیند ارتباط در آموزش با یک مثلث سروکار داریم: فرستنده، گیرنده و پیام (همان متن آموزشى است.) در مبحث روانشناسى ارتباط موضوعاتى همچون عوامل مؤثر در ایجاد ارتباط، موانع ایجاد ارتباط، راه کارهاى رفع موانع مطرح است که خوانندگان را به مطالعه ى این موارد در کتب روانشناسى ارتباط ارجاع مى دهیم و از درازگویى مى پرهیزیم تا که از اصل باز نمانیم.

  ج) ایجاد تمرکز جمعى در کلاس

   معلم باید عوامل مخل در کلاس را که مانع تمرکز فراگیران مى شود از بین ببرد و لازمه ى این کار شناخت آن عوامل است. براى مثال مى توانیم به موارد مخل زیر اشاره کنیم:

  عدم تعادل در حرکت هاى معلم و گاه استفاده نابجا و ناموزون از دست ها.

  اشکال در صداى معلم که در جاذبه ى کلاس و ایجاد تمرکز نقش مهمى دارد. مثلاً صداى خشن و بیش از اندازه بلند و یا کوتاه و نامفهوم و یا یکنواخت و کسل کننده از موانع تمرکز بخشى است. معلم با تغییر نوع تکلم و یا آهنگ صداى خود مى تواند ارتباطى دوستانه و محبت آمیز با فراگیران داشته باشد و از آشفتگى کلاس ممانعت کند.

  عدم تنوع در برقرارى رابطه در کلاس و استفاده از رفتارها و سخن هاى کلیشه اى.

  عدم استفاده از حواس دیگر دانش پژوهان، غیر از چشم و گوش به تناسب موضوع آموزشى.

  به کار بردن تکیه کلام هاى آزار دهنده و یا داشتن حالت هایى مثل «تیک عصبى» در فاصله اى کوتاه و یا تکرار یک رفتار.

  د) مهارت آماده سازى

  آماده سازى فعالیتى است که معلم از طریق آن مى کوشد ارتباط معنادارى بین تجارب پیشین فراگیران و نیازهاى آنها با اهداف آموزشى ایجاد کند. معلم با ایجاد تمرکز عمومى (که در قسمت قبلى بیان شد) و ایجاد علاقه و انگیزه براى فراگیران نسبت به مطلب آموزشى و نیز ایجاد کنجکاوى با طرح سئوالاتى که احتمال مى رود دانش پژوه نسبت به آنها آگاهى نداشته باشد، مى تواند کلاس را آماده ى درس جدید کند.

  برقرارى انضباط در کلاس نیز در این بخش مطرح مى شود که با رفع علل بى انضباطى مى توان آن را ایجاد کرد چه عواملى که ناشى از رفتار معلم است و چه مواردى که مربوط به فراگیران است.

  ه ) مهارت ارایه ى درس جدید

  با استفاده از روش مناسب و بهره گیرى از طرح درسى که پیش از کلاس نگاشته شده است و با خلاقیت هاى خاص و گاه منحصر به فرد برخى از معلمان این مرحله به خوبى صورت مى گیرد.

 و) مهارت جمع بندى

  معلم در پایان کلاس براى رساندن فراگیران به نتیجه ى مناسب و ایجاد ارتباط بین مباحث جدید و مطالب قبلى و رابطه ى درس جدید با مباحث بعدى، به جمع بندى مطالب (به صورت خلاصه) مى پردازد. البته ممکن است معلم از دانش پژوه بخواهد که این جمع بندى را انجام دهد و خود به رفع نواقص او بپردازد.

  ز) مهارت در تکمیل یادگیرى

   معلم پس از ارایه ى درس جدید و رسیدن به مرحله ى پایانى، یعنى جمع بندى، به فعالیت هاى تکمیلى مى پردازد. او براى کامل کردن فرآیند یادگیرى مى تواند روشى مناسب با سطح مخاطبان و موضوع مورد نظر را انتخاب کند تا به این مقصود برسد. مثلاً با ارایه ى خلاصه ى درس به فراگیران، تعیین تکلیف شب، طرح مسأله و درخواست حل آن در کلاس یا در منزل، تعیین تحقیق کلاسى، تعیین واحدکار 3 (پروژه) ارزشیابى به میزان یادگیرى آنها بیفزاید و فعالیت آموزشى خویش را کامل کند.

  برخى از فعالیت هاى تکمیلى تجربه شده عبارتند از:

  تعیین امتیاز براى ارایه ى بهترین جزوه هاى برداشته شده از درس و یا خلاصه نویسى هاى تمیز و دقیق.

  طرح یک سئوال و درخواست از دانش پژوه براى مطرح کردن آن در خانواده و جمع آورى پاسخ ها.

  طرح سئوالات مربوط به درس و درخواست از دو فراگیر که یکى به طرح سئوال یا شبه بپردازد و دیگرى آن را پاسخ دهد. این گونه است که فضاى آزاد علمى (البته باکنترل کلاس از سوى معلم) فراهم مى گردد و به علت حضور فعال فراگیران در بخث، مقاومت روانى در برابر موضوع و پاسخ ها نشان داده نمى شود.

..